2020 ОНЫ 4 ДҮГЭЭР САРЫН УУР АМЬСГАЛЫН ТОЙМ

     Хаврын улиралд цаг агаар тогтворгүй байдагтай холбоотой агаарын температурын хэлбэлзэл ихэсдэг. Олон жилийн дунджаар (1981-2010 оны дунджаар) 4 дүгээр сарын агаарын дундаж температур Алтай, Хангай, Хөвсгөл, Хэнтийн уулархаг нутгаар  -3°С-аас -6°С орчим  (37.4°F) хүйтэн, цөлийн бүс нутгаар 6°С-аас 11°С (42.8°F-аас 51.8°F) дулаан бусад нутгаар -2.5°С -аас 4.5°С  (27.5°F-аас 40.1°F)  байдаг байна.

      Монгол орны хэмжээнд 4 дүгээр сард хур тунадас бага унадаг бөгөөд ойролцоогоор жилийн нийлбэр хур тунадасны 3 хувьтай тэнцдэг. Тус сард  нутгийн өмнөд хэсгээр 2-5 мм, Хангайн нуруун орчим болон төв, зүүн зүгийн бүс нутгаар 7мм-15 мм, бусад нутгаар 4-7мм унадаг (Зураг 1).

Зураг 1. 1981-2010 оны 4 дүгээр сарын агаарын дундаж температур, нийлбэр хур тунадасны  газарзүйн тархалт

     2020 оны 4 дүгээр сарын агаарын дундаж температур өмнөх жилээс 1.1°С, 1981-2010 оны дунджаас (ОЖД)  3.4°С-аар тус тус дулаан байсан ба 1940 оноос хойш тохиолдож байгаа 3 дахь дулаан сар болж өнгөрлөө. Бүс нутгаар авч үзэхэд  (Зураг 2) Увсын Өндөрхангай, Хөвсгөлийн Ренчинлхүмбэ, Зэрэг, Баян-Өлгий, Ховд болон Говь-Алтайн ихэнх нутгаар ОЖД-аас +5.0–ээс +5.8°С –аар илүү дулаан байжээ. 

       Хур тунадасны хувьд тус сард Монгол орны хэмжээнд дунджаар 2.2 мм тунадас орсон. Бүс нутгаар авч үзэхэд  (Зураг 2) ихэнх нутгаар ОЖД-аас 20-40 хувиар бага хур тунадас орсон. Харин Завханы Отгон, Улиастай, Говь-Алтайн Есөн булаг, Дорноговийн Хөвсгөл орчмоор ОЖД-аас 10-70 хувийн ахиу тунадас оржээ.

Зураг 2.  2020 оны 4 дүгээр сарын агаарын дундаж температур, нийлбэр хур тунадасны ОЖД-аас хазайх хазайлт

     Монгол орноор дундажласан 4 дүгээр сарын хоногийн дундаж агаарын температурын явцыг харахад (Зураг 3) 2 дугаар 10 хоногийн сүүлчээс 3 дугаар 10 хоногийн эхэн үед бага зэрэг хүйтрэлт ажиглагдсан ба бусад өдрүүдэд ОЖД-аас дулаан байлаа. Сарын сүүлээр ОЖД-аас +5–аас +11.8°С –аар илүү их дулаарсантай холбоотой 93 өртөөний үнэмлэхүй их температурын утга эвдэгдсэн. Хур тунадасны хувьд 3 дугаар 10 хоногт ихэнхи нутгаар тунадас ороогүй олон хоног хуурай байлаа.

Зураг 3. Хоногийн дундаж агаарын температур, нийлбэр хур тунадасны ОЖД-аас хазайх хазайлт

      Тус сард температурын үнэмлэхүй их утга Баянхонгорын Жинстэд агаарт 36.1°С, хөрсөнд 64°С хүрч ажиглагдсан бол  үнэмлэхүй бага утга Завханы Цэцэн-Уулд агаарт -27.0°С, хөрсөнд -29°С хүрч хүйтэрсэн. Харин даралтын үнэмлэхүй их утга  Сэлэнгийн Сүхбаатарт 959.1 гПА, бага утга Баянхонгорын Баянбулагт 769.5 гПа хүрч тус тус ажиглагдсан. Салхины хурд хамгийн их нь Сэлэнгийн Сүхбаатарт 26м/с хүрчээ. 

Зураг 4. Тус сард ажиглагдсан экстремаль утгууд

Уур амьсгалын өөрчлөлт, нөөцийн судалгааны хэлтэс, УЦУОСМХ