1.Гадаргын усны чанар

Баянхонгор аймгийн Байгаль орчны шинжилгээний лаборатори нь хяналт-шинжилгээний хөтөлбөрийн дагуу 2016 оны 9 дүгээр сард Түйн- Баянхонгор дээд, Баянхонгор доод, Шаргалжуут- Шаргалжуут дээд, Шаргалжуут доод, Байдраг- Байдраг, Баянбүрд, Заг- Заг хяналт-шинжилгээний цэгээс усны сорьц авч, нийт 7 сорьцонд усны химийн найрлага, чанарын 20 гаруй үзүүлэлт, тухайлбал усан орчин (pH), усны булингар, усны цахилгаан дамжуулах чанарын (EC), жинлэгдэх бодис (Ж/б), ууссан хүчилтөрөгч (O₂), биохимийн хэрэгцээт хүчилтөрөгч (БХХ₅), перманганатын исэлдэх чанар (ПИЧ), хатуулаг, кальци (Ca), магни (Mg), натри болон калийн ион (Na+K), сульфат (SO₄), хлор (Cl), гидрокарбонат (HCO₃), эрдэсжилт, аммони (NH₄), нитритийн азот (NO₂), нитратын азот (NO₃), фосфор (P), фтор (F), төмөр (Fe)-ийг (цаашид дээрх үзүүлэлтүүдийг химийн нэр, томъёогоор тэмдэглэнэ) тодорхойллоо.

2016 оны 9 дүгээр сард хийсэн Баянхонгор аймгийн гадаргын усны шинжилгээний дүнг усны чанарын гол үзүүлэлтүүдээр MNS4586-98 усны чанарын стандартай харьцуулан 1 дүгээр хүснэгтэд үзүүллээ.  

1 дүгээр хүснэгт

Тайлбар: БХХ₅-биохимийн хэрэгцээт хүчилтөрөгч, ПИЧ-Перманганатын исэлдэх чанар, илр-илрээгүй, MNS4586-98 усны чанарын стандарт дахь хүлцэх агууламжаас давсан үзүүлэлтүүдийг тодрүүлав.

Түйн, Түйн голын Баянхонгор дээд, Баянхонгор доод хяналт-шинжилгээний  цэгээс усны сорьц авч химийн найрлага, чанарын үзүүлэлтүүдийг тодорхойллоо. Шинжилгээний дүнгээс үзэхэд голын усны эрдэсжилт 132- 146 мг/л-т хэлбэлзэж, хүчилтөрөгчийн горим хэвийн боловч голын усанд органик бодис болон эрдэс азотын бохирдол илэрч, усны чанарын стандарт MNS4586-98 дахь хүлцэх агууламж (цаашид ХА гэх)-аас 1.1-1.3 дахин давсан тохиолдол ажиглагдсан байна.

Шаргалжуут, Шаргалжуут голын Шаргалжуут дээд, Шаргалжуут доод хяналт-шинжилгээний цэгээс усны сорьц авч химийн найрлага, чанарын үзүүлэлтүүдийг тодорхойллоо. Шинжилгээний дүнгээс үзэхэд голын усны эрдэсжилт 144- 153 мг/л-т хэлбэлзэж, Шаргалжуут дээд, доод хяналт-шинжилгээний цэгийн орчим усан дахь аммонийн азот /NH­₄/-ын агууламж 1.23- 1.29 мгN/л буюу ХА-аас 2.5- 2.6 дахин, нитритийн азотын /NО₂/-ын агууламж 0.033- 0.035 мгN/л буюу ХА-аас 1.6- 1.8 дахин давсан байна.

Байдраг, Байдраг голын Байдраг, Баянбүрд хяналт-шинжилгээний 2 цэгээс усны сорьц авч химийн найрлага, чанарын үзүүлэлтүүдийг тодорхойллоо. Шинжилгээний дүнгээс үзэхэд голын усны эрдэсжилт 128- 134 мг/л-т хэлбэлзэж, голын ус сул шүлтлэг орчинтой байсан ба усны хатуулаг 1.33- 1.55 мг-экв/л буюу маш зөөлөн, зөөлөн устай, голын ус эрдэс азотын болон органик бодисын бохирдолгүй, цэвэр байлаа.

Заг, Заг голын Заг хяналт-шинжилгээний 1 цэгээс усны сорьц авч химийн найрлага, чанарын үзүүлэлтүүдийг тодорхойллоо. Шинжилгээний дүнгээс үзэхэд голын усны эрдэсжилт 128 мг/л, голын ус эрдэс азотын болон органик бодисын бохирдолгүй, цэвэр байлаа.

2. Хаягдал бохир усны хяналт-шинжилгээ

Баянхонгор аймгийн Баянхонгор сумын “Чандмань- Баянхонгор” ХК-ийн цэвэрлэх байгууламжийн хаягдал бохир усны орох, гарах цэгээс усны сорьц авч шинжилгээ хийхэд цэвэрлэх байгууламжуудаас гарч байгаа хаягдал бохир ус 42.3%-ийн цэвэршилттэй байна.

Баянхонгор сумын “Чандмань- Баянхонгор” ХК-ийн ЦБ-ийн орж байгаа болон цэвэршүүлээд гарч байгаа хаягдал бохир усны сорьцонд хийсэн шинжилгээний дүнг Хүрээлэн буй орчинд нийлүүлэх цэвэршүүлсэн бохир усны стандарт MNS4943:2015 дахь зөвшөөрөгдөх дээд агууламж (цаашид ЗДХ)-тэй харьцуулан 2 дугаар хүснэгтэд үзүүллээ.

2 дугаар хүснэгт

Тайлбар: БХХ₅-биохимийн хэрэгцээт хүчилтөрөгч, ПИЧ-Перманганатын исэлдэх чанар, илр-илрээгүй, Ж/б-жинлэгдэх бодис, MNS:4943-2015 стандартад заагдсан хүрээлэн байгаа орчинд нийлүүлж болох цэвэршүүлсэн бохир усан дахь бохирдуулах бодисын зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээ (цаашид ЗДХ)-ээс давсан үзүүлэлтүүдийг тодруулав

Цэвэршүүлээд гарч байгаа хаягдал бохир усан дахь бохирдуулах бодисын агууламжийг Хүрээлэн буй орчинд нийлүүлэх цэвэршүүлсэн бохир усны стандарт MNS4943:2015 дахь зөвшөөрөгдөх дээд агууламж (ЗДХ)-тай харьцуулахад жинлэгдэх бодис (Ж/б) 1.8 дахин, биохимийн хэрэгцээт хүчилтөрөгч (БХХ₅) 1.2 дахин, перманганатын исэлдэх чанар (ПИЧ) 1.6 дахин, нийт азот 1.3 дахин давсан бохирдолтой усыг хүрээлэн буй орчинд нийлүүлж байжээ.

Дүгнэлт, Баянхонгор аймгийн гадаргын усны хяналт-шинжилгээний 2016 оны 9 дүгээр сарын хяналт-шинжилгээний дүнгээс үзэхэд голуудын усны эрдэсжилт бага, 128- 153 мг/л-т хэлбэлзэж, Түйн гол, Шаргалжуут голын усанд эрдэс азотын болон органик бодисын бохирдол илэрч, усны чанарын стандарт MNS4586-98 дахь хүлцэх агууламж (цаашид ХА гэх)-аас 1.1- 2.6 дахин давж, Байдраг, Заг голын ус бохирдолгүй, цэвэр байсан байна.

Баянхонгор аймгийн Баянхонгор сумын “Чандмань-Баянхонгор” ХК-ийн цэвэрлэх байгууламжаас гарч байгаа ус 42.3%-ийн цэвэршүүлэлттэй байжээ.